Człowiek żyje w społeczności, która w coraz większym stopniu zostaje poddana presji czasu oraz wpływom rozmaitych stresorów oddziaływujących nie tylko na sferę fizyczną, ale także na całą osobę. Codzienne wyzwania oraz wymagania, jakie stawia przed nami życie, często przekraczają zasoby, jakimi dysponujemy, a należy pamiętać, że te wymagania dotyczą coraz młodszych osób, które w przeciwieństwie do dorosłych posiadają mniejszą zdolność do ich przezwyciężenia. W tym o to świecie, presji sukcesu, pośpiechu, samorealizacji oraz kryzysu wartości możemy napotkać zaburzenie nastroju, jakim jest depresja.
Na depresję w naszym kraju choruje coraz więcej osób. Około 10% populacji ludzi na nią cierpi. Najczęściej ujawnia się między 15 a 30 rokiem życia, chociaż może ona dotknąć każdego niezależnie od wieku. Można wyróżnić dwa główne okresy zachorowania na depresję: pierwszy około 30 r. ż, drugi około 60 r. ż. Coraz częściej zaburzenie to występuje wśród dzieci i młodzieży. Szacuje się, że po 2030 roku będzie ono główną chorobą cywilizacyjną, z jaką będą się borykać społeczności. Należy podkreślić, że brak leczenia tego zaburzenia bardzo często prowadzi do samobójstw.
Definiując to pojęcie warto pamiętać, że depresja jest zaburzeniem psychicznym z grupy zaburzeń nastroju, które prowadzi do destabilizacji funkcjonowania danej jednostki. Zazwyczaj związane jest to z obniżeniem nastroju, napędu psychoruchowego oraz odczuwanym lękiem..
Przyczyny depresji
Wśród przyczyn depresji możemy wskazać trzy główne jej powody:
1. Zaburzenie funkcjonowania przekaźników synaptycznych, takich jak serotonina i noradrenalina
2. Efekt obciążenia genetycznego – ktoś z najbliższej rodziny cierpi na tą dolegliwość. Depresja może być powodowana również przez cechy nabyte w środowisku rodzinnym, jak również przez utrwalone cechy osobowości.
3. Doświadczenie straty oraz jako następstwo silnych urazów psychicznych i długotrwałego stresu. Rozpatrując doświadczenie straty mamy tu na myśli szerokie rozumienie tego pojęcia. Osoba może utracić zdrowie, pozycję w grupie, pracę a także osobę, z którą była związana emocjonalnie.
Objawy depresji
W sferze uczuć, to co wyróżnia depresję, to zły, przygnębiający nastrój, który często występuje wraz z innymi uczuciami, takimi jak: smutek, samotność oraz rozpacz. Osoba doświadczająca tych stanów, sygnalizuje niezdolność odczuwania przyjemności z czynności, które wcześniej dawały jej poczucie spełnienia oraz samorealizacji. Czynnikami odpowiedzialnymi za ten stan mogą być irytacja, lęk oraz agresja. Złe samopoczucie najczęściej występuje rano. W godzinach popołudniowych, wieczornych może nastąpić niewielka poprawa nastroju.
Na poziomie funkcjonowania behawioralnego obserwujemy obniżoną, spowolnioną aktywność nazywaną opóźnieniem psychomotorycznym oraz zwiększoną – pobudzenie psychomotoryczne. Osoby mogą podejmować kilka działań jednocześnie, które zazwyczaj zostają niedokończone lub też kończą się nieefektywnie. Częstym zjawiskiem, jakie występuje u osób zmagających się z tym zaburzeniem, jest niechęć do wszelkich czynności, które pozwalały doświadczyć poczucia spełnienia czy też stanowiły łączność z środowiskiem rodzinnym, najbliższymi przyjaciółmi. Człowiek nie jest w stanie wydobyć z siebie energii do działania. Każda czynność wykonywana jest z dużym wysiłkiem. Osoba zmusza się do pracy, toczy wewnętrzną walkę o każdą aktywność, jaką chce wykonać.
Na poziomie relacji interpersonalnych dochodzi do pogorszenia relacji z rodziną, przyjaciółmi oraz współpracownikami. Osoby z depresją twierdzą, że czują się samotne, wycofują się z relacji z najbliższymi, czy też obciążając innych ciągłym pesymizmem oraz narzekaniem, zostają wyrzucone poza nawias grupy. Często nie potrafią także podjąć stosownych kroków w celu nawiązania kontaktu z innymi lub też uważają, że nie zasługują na ten kontakt. Otaczający ich świat, rodzinę, pracę, szkołę czy też przyjaciół postrzegają jako wrogich, krytycznych czy też obojętny wobec siebie.
Jeśli chodzi o spostrzeganie otaczającej rzeczywistości osoby z depresją opisują siebie i świat w czarnych kolorach. Nie potrafią wyznaczać sobie celów lub też twierdzą, że ta czynność jest pozbawiona sensu, ponieważ nic dobrego ich już nie czeka. Uważają, że są osobami bezużytecznymi, sprawiającymi wszystkim zawód. Krytycznie podchodzą do swoich osiągnięć szkolnych, zawodowych czy też towarzyskich. Często popełniają błąd w logicznym rozumowaniu polegający na tendencji do wyolbrzymiania negatywnych zdarzeń i ich konsekwencji przy równoczesnym niedocenianiu pozytywnych wydarzeń. Osoba depresyjna może oskarżać siebie o niepowodzenia własne lub osób z najbliższego otoczenia. Pojawiają u nich się zaburzenia pamięci oraz koncentracji uwagi wpływające negatywnie na funkcjonowanie szkolne i zawodowe. W stanach skrajnego obniżenia nastroju mogą wystąpić myśli czy też tendencje samobójcze.
W sferze funkcjonowania somatycznego w depresji często występują zaburzenia snu polegające na problemach z zasypianiem czy też wczesnym wybudzaniem i niemożnością ponownego zaśnięcia. Zanik apetytu powoduje spadek masy ciała o kilka kilogramów w skali miesiąca. Osoba z depresją odczuwa bóle brzucha i głowy.
Powody, dla których depresję należy leczyć:
• Depresja jest zaburzeniem, które można uleczyć
• Stanowi duże obciążenie psychiczne i fizyczne dla osoby
• Obniża sprawność szkolną oraz zawodową
• Prowadzi do samotności, rozpadu więzi z rodziną oraz przyjaciółmi
• Zwiększa realne ryzyko wystąpienia samobójstwa
BIBLIOGRAFIA:
Carr, A.(2008). Depresja i próby samobójcze wśród młodzieży. Gdańsk: GWP. http://pl.wikipedia.org/wiki/Zaburzenia_depresyjne Matuszczyk, M. Depresja – czym jest ta choroba? http://www.psychiatria.pl/txt/a,544,1,depresja-czym-jest-ta-choroba (dostęp: 24.02.2014 r). http://www.studentnews.pl/serwis.php?id=58&s=16&pok=208
opracował: mgr Mariusz Wielgus- psycholog PPP Dąbrowa Tarnowska
